Kan een verkeersinfarct aan de Heusdense voetbaltempel vermeden worden?
Allemaal de fiets op?
Deze maand, in november, stond het officieel in het gemeenteblad: “Nederbroek, the place to be voor alles wat sport en spel is.” Maar laten we ‘t toch maar reduceren tot wat het eigenlijk is: de nieuwe voetbaltempel van Destelbergen-Heusden waarvoor elke burger 520 euro betaalt, en waarvan de huidige en toekomstige Schepen van Omgevingsvergunningen zelf niet snapt hoe het vergund kan geraken.
Hoewel alle procedures nog lopen laat het artikel in het gemeentelijk infomagazine uitschijnen alsof ‘t een fait accompli is. Er zijn echter nog tal van hordes die overwonnen moeten worden. Bijvoorbeeld: het mobiliteitsvraagstuk.
In het openbaar onderzoek, aangevraagd door Arch & Teco, het architecturenbureau dat zich bezighoudt met de site, kon men het mobiliteitseffectenrapport (MOBER)1 vinden, een document van 49 pagina’s, opgemaakt door het Mechelse studiebureau MINT.
In dit artikel staan we stil bij de uitgevoerde simulaties en de mobiliteitsnoden van dit project.
164 parkeerplaatsen en een K+R in
‘t groen
De hele site wordt gerealiseerd binnen een publiek-private samenwerking (PPS). De gemeente werkt hiervoor samen met een consortium van drie partijen: Axpromo, Altez en Arch&Teco. Het grootste deel van de oppervlakte wordt ontwikkeld voor de activiteiten van KFV Hedes. In het midden van de site komt ook een nieuwe stek voor turnclub Athena. De private partner krijgt de erfpacht om daar padelvelden te laten uitbaten. Het aandeel in de kosten van de private partner is relatief beperkt. Echter, het grote voordeel van een PPS-constructie is dat het gemeentebestuur zelf een vergunning kan afleveren2. Als ze ‘t op eigen houtje zou doen, dan zou dit door de provincie gebeuren. Met andere woorden: het bestuur is judge en executioner tegelijk.
Het hele project bevat vijf voetbalvelden (waarvan minstens twee met kunstgras), een turnzaal en acht indoor-padelvelden. Dat is een enorme upgrade ten aanzien van de initiële plannen met slechts twee voetbalvelden, waar de focus meer lag op het behoud van het groen errond.
Van een Finse piste, een skatepark of een basketbalveld is er momenteel geen sprake meer, hoewel daarover nog participatiemomenten plaatsvinden.
Aangezien de site zo veraf ligt van de dorpscentra van Destelbergen en Heusden, moet ook nagedacht worden over mobiliteit en parkeerplek: naast een fietsenstalling voor 240 fietsen zijn er daarom ook 164 autoparkeerplaatsen en een Kiss+Ride (K+R) voorzien. Zoals blijkt uit de simulaties in de MOBER is de parking voornamelijk voorzien voor spelers, ouders en supporters van voetbalclub KFV Hedes.
Zoals ge rechtsboven in de grondplannen kunt zien moet al dat verkeer door een baantje van ~7m breed en ~150m lang naar de parking. Op dit baantje worden geen faciliteiten voor voetgangers of fietsers voorzien.
Kortom, door dit baantje gaan:
Alle wagens die zich willen parkeren op één van de 164 autoparkeerplaatsen. Hoewel dat niet duidelijk is op de tekening, zou dat ook het geval zijn voor de Kiss+Ride (K+R).
Het (vermoedelijk) grootste deel van het fietsverkeer, dat uit Heusden & Destelbergen via de Magerstraat richting de site rijdt.
De occasionele wandelaars.
240 wagens op een half uur
In onderstaande grafiek, geplukt uit de MOBER, leest ge af hoeveel auto’s er toekomen en vertrekken per half uur. Zoals ge kunt zien is er op zaterdag, rond 13u30 een piekmoment met 160 auto’s heen en 80 auto’s terug. Dat is het gevolg van het overlappen van de voetbal, met een match om 14u, en het eindigen van een training bij turnclub Athena.
Echter: dit piekmoment is een eerdere toevalligheid vanwege de gekozen assumpties: voetballers zijn een half uur vroeger voor een match, een turntraining duurt slechts een urenhalf, en turners vertrekken pas na een half uur.
Of dat in de realiteit ook zo zal zijn, dat is nog de vraag. Maar het illustreert een belangrijk punt: wanneer de training bij Athena en de match bij KFV Hedes op hetzelfde moment stoppen of starten, moeten er 240 wagens op een half uur door dat baantje, en kijken we aan tegen een verkeersinfarct van 6 auto’s per minuut die door dat straatje moeten.
Lees ook
Is de MOBER te rooskleurig?
Een simulatie is altijd sterk afhankelijk van de gekozen parameters. Daarom is het zeker niet verkeerd om deze vraag te stellen.
Zo legde de Fietsersbond al een bezwaarschrift neer. Hierin wordt al gewag gemaakt van een te rooskleurig beeld: het lijkt erop dat de oude plannen, met slechts 2 voetbalvelden maar 6 ontsluitingen voor zachte weggebruikers, en de nieuwe plannen, met slechts 1 ontsluiting, door elkaar gehaald werden.
Maar ook de gebruikte parameters in de simulatie zijn voer voor discussie.
Enderzijds zijn er duidelijk gedurfde keuzes gemaakt:
Er wordt verondersteld dat turnclub Athena in het weekend elk anderhalf uur traint. Dat is een enorm hoge frequentie, en zal misschien niet corresponderen met de realiteit.
Voor de voetbal worden 200 bezoekers verwacht wanneer de eerste ploeg speelt. Veel matchen halen dat bezoekersaantal echter absoluut niet.
Anderzijds is er misschien te veel optimisme over fietsgebruik en carpooling:
50% van de Destelbergse voetbalsupporters zou met de fiets komen. Dat lijkt me veel: zeker voor een afgelegen voetbalsite, met geen enkele veilige fietsroute ernaartoe. Recentelijk hoorde ik twee voetbalouders tegen elkaar zeggen: “Gelukkig traint mijne kleine nog in Destelbergen, anders kon ‘k over en ‘t weer rijden.” Dat is een teken aan de wand.
De percentages bij de modal split voor de supporters en bezoekende ploegen tellen niet op tot 100%. Dat lijkt een fout in de MOBER.
Bij turnclub Athena wordt volgens de MOBER hard ingezet op carpooling. Wanneer carpoolen hier afneemt (en er minder dan 2.2 turners in de wagen zitten) heeft dit een enorme impact op het lokale verkeer, vanwege de vele trainingen en het intensieve gebruik van de K+R. Klein gedachte-experiment: 80 turners in 37 auto’s (2,2 turners per auto) op de K+R, zowel heen als terug, dat zijn 148 autobewegingen door het baantje. Bij 1,5 turners per auto hebt ge 213 autobewegingen nodig.
Om de proef op de som te nemen bouwde ik de simulaties uit de MOBER na. Hiervoor werden het merendeel van de assumpties uit de MOBER overgenomen345. Het grote verschil? Ik simuleerde het verkeer per minuut6, en niet per half uur.
Waarom? Het is namelijk niet zo dat die wagens mooi gespreid komen over elk half uur. Integendeel, hoe dichter we bij het tijdstip van de match of training, hoe meer we mogen verwachten dat er auto’s tegelijk zullen arriveren.
In onderstaande grafiek wordt het verkeer, per minuut, op een zaterdag gevisualiseerd.
Twee zaken zijn zinvol om uit te lichten:
Er is heel wat overlappend heen-verkeer (“attractie”) en terug-verkeer (“productie”). Enerzijds is dat vanwege de sequentiële volgorde van de trainingen en matchen: wanneer een training stopt, start de volgende. Anderzijds zorgt de K+R, die zich ook op de parking bevindt, voor twee bewegingen: het oprijden en het verlaten van de parking. En dat zowel bij het brengen, als bij het ophalen.
Wanneer de start of de stop van activiteiten van voetbal en turnen overlappen is een piek van 25 auto’s per minuut niet ondenkbaar. In een baantje van 150 meter wil dat zeggen dat die auto’s van begin tot het einde in de file staan7. Waarom zouden ze in de file staan? Wel, zoals eerder vermeld, zal dit baantje niet alleen door auto’s gebruikt worden, maar ook door fietsers en voetgangers. Op het punt waar de parking en het baantje met elkaar verbonden zijn heb je: overstekende voetgangers, overstekende fietsers, auto’s die uit hun parkeerplaats manoeuvreren, auto’s die de parking oprijden, auto’s die de parking afrijden, auto’s die de K+R verlaten.
Destelbergen blinkt absoluut niet uit in mobiliteitsbeleid
Wie (kleine) kinderen heeft begrijpt hoe moeilijk het is om hen met een gerust hart naar school of naar de sportclub te laten fietsen. En daarin heeft Destelbergen geen al te beste reputatie.
Aan de Zandakkerlaan in Heusden is er voor en na schooltijd een enorme file. Meer verkeersborden, meer kleur op de grond, meer wegmarkeringen en een schoolstraat hebben daar nog niet voor een échte verbetering gezorgd. Daar zijn een langetermijnvisie en moeilijke politieke beslissingen nodig, en slaagt het bestuur er niet in om die te maken.
Maar ook wanneer het bestuur carte blanche heeft gekregen, zoals op de Bergenmeers-site, is de situatie schrijnend. Het is alsof ze daar eerst een paar gebouwen gezet hebben, en dan pas zijn beginnen nadenken over de mobiliteit errond. Het resultaat: een cacofonie aan wegmarketingen en verkeersborden. Er is nu zelfs een snelheidsmeter! Een analyse die intercommunale Veneco uitvoerde op de site zou voor het schaamrood op de wangen moeten zorgen bij het schepencollege.
Vergeet ook niet: wanneer Stad Gent (o.l.v. Filip Watteeuw) aankondigde een nieuw circulatieplan uit te rollen in Gentbrugge en aan de Dampoort, dan heeft het bestuur geen flankerende maatregelen ingevoerd, maar hebben ze twee jaar lang niks gedaan en het uiteindelijk als verkiezingspunt gekaapt: een fotoshoot met een telbordje in de handen, en een acte de présence op Gentbruggebrug.
Van de eerste keer juist, nu?
Hoe moet het dan wel?
Eerst en vooral kan je jezelf de vraag stellen of dit recreatiegebied de meest geschikte plek is om een voetbaltempel in te planten. Onder het initiële plan zou enkel KFC Heusden er voetballen. Maar door de fusie met FC Destelbergen zouden ook hun leden naar daar verhuizen. Ook de turnzaal zat niet in het originele plan. Als er nog mogelijkheden zijn om alternatieve plannen te realiseren, met een inplanting dichter bij de dorpskernen, dan moet dat onderzocht worden.
Ten tweede is er in de verste verte geen deftige fietsverbinding te vinden. De bruggen over de Steenvoordestraat, noch de Magerstraat zijn ingericht met een fietspad. Met een degelijke fietsverbinding (of zelfs een fietssnelweg) moedig je mensen aan om te bewegen, heb je minder parkeerplaats nodig, en krijg je minder autoverkeer op en rond de site.
Ten derde: ook op de site zelf kan het beter. In het bezwaarschrift dat de Fietsersbond neerlegde wordt voorgesteld om de parkzone en de parking om te wisselen, en zo tal van conflicten tussen weggebruikers te vermijden.
Mijns inziens is het ook niet slecht om de K+R en de parking van elkaar te scheiden, om zo het conflict tussen parkerende wagens en doorgaande wagens te verminderen.
Hoe gaat het nu verder? De dienst Omgeving van Destelbergen zal een advies uitbrengen over het hele dossier. Vervolgens zal het college van burgemeester en schepenen de beslissing nemen om al dan niet te vergunnen, waardoor de ontwikkeling kan beginnen. Beroepsprocedures door belanghebbenden zijn natuurlijk niet uitgesloten.
Heb je zelf ideeën? Contacteer de schepenen van Sport of Mobiliteit. of kom naar het participatiemoment op 3 december, van 19u tot 21u in het Sociaal Huis. Er worden blijkbaar geen nieuwe deelnemers meer toegelaten tijdens de participatiemomenten. 🤔
Mobiliteitseffectenstudies (MOBER’s) onderzoeken de impact van een plan of een project op de mobiliteit nog voor het gerealiseerd is. (bron)
Voor meer info hierover: lees meer over het Wasserij-arrest.
De voetballers vertrekken in mijn simulatie gespreid over 30 minuten. Dat is anders dan in de MOBER. Hoewel dat daarin niet duidelijk wordt gedefinieerd, lijkt het dat ze daarin werken met een normaalverdeling over 90 minuten.
Enkele parameters lijken in de MOBER niet te kloppen. De modal split voor bezoekers en bezoekende ploegen van de voetbal telt niet op tot 100%. Ik kreeg tot op heden geen antwoord op deze vraag van het studiebureau.
Het is in de MOBER niet duidelijk of de leden van Athena de carpool gebruiken, of ze de K+R gebruiken. In mijn simulatie wordt er gebruik gemaakt van de K+R.
De assumptie “hoe dichter bij de start van de training, hoe meer auto’s” volgt een beta-verdeling met α = 5 en β = 1 voor het aankomstmoment. Het vertrekmoment is vice-versa. Deze parameters zijn arbitrair gekozen en is vnl. demonstratief. De conclusie gaat ook op voor gelijkaardige parameters.
25 auto’s * (4 meter per auto + 2 meter afstand) = 150 meter.
Hallo Roel, interessante analyse, waarvoor dank. Ik vroeg me af wat dan de toekomstbestemming is voor de huidige voetbalvelden in Destelbergen centrum indien de Nederbroeksite gerealiseerd wordt? Heeft u daar zicht op?